صندوق درآمد ثابت چیست (راهنمای کامل)

صندوق درآمد ثابت در فراز و نشیب بورس همیشه بعنوان یک گزینه سرمایه‌‌گذاری غیرمستقیم و محبوب شناخته می‌شود، از آنجایی که این صندوق درآمد یا سود نسبتا ثابتی را همیشه به‌همراه دارد، می‌توان آنرا مشابه سرمایه‌گذاری در بانک اما دارای مزایا و سود بالاتری دانست. ما در این نوشتار از سرینو مگ به بررسی صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

صندوق درآمد ثابت چیست؟

حضور در بازار سرمایه نیاز به پیش‌نیازهایی چون دانش، تجربه و زمان کافی دارد و ما می‌دانیم که فلسفه وجودی صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس است، این جمله بدان معناست که افرادی که دارای پیش‌نیازهای ذکر شده هم نباشند می‌توانند با خرید این صندوق‌ها از سود بازار سرمایه عقب نمانند.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در اینجا به این معنی است که شما سرمایه خود را به دست افراد حرفه‌ای که در مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند می‌سپارید و این افراد با سرمایه تجمیع شده،‌ در زمینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کرده و سود حاصل از آن را در اختیار سرمایه‌گذاران قرارمی‌دهند، بنیان ساز و کار صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری روی همین جمله بنا نهاده شده است و هر صندوقی باتوجه به نوع و نحوه کارکرد خود، سرمایه را در زمینه‌‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌کند.

صندوق درآمد ثابت، دارایی خود را روی اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق دولتی،‌اوراق قرضه و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند تا با کمترین ریسک را برای سرمایه‌گذاران داشته باشد،‌علاوه بر این برطبق اساسنامه و امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت این صندوق‌ها می‌توانند:

• حداقل ۸۵ درصد از کل دارایی را روی اوراق با درآمد ثابت و سپرده بانکی
• حداکثر ۵ درصد از کل دارایی را روی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس
• حداکثر ۱۰ درصد از کل دارایی را روی وجه نقد و سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کند.

اوراق درآمد ثابت چیست؟

اوراق درآمد ثابت همانطور که از نام آن مشخص است، نوعی اوراق بهادار یا ابزار سرمایه‌گذاری است که سود مشخصی را در یک بازه زمانی معین به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کند، این اوراق از سمت ارگان‌های دولتی برای جذب سرمایه منتشر می‌شود که همواره سود آن از سود بانکی بیشتر و دارای مزایایی نیز می‌باشد.

دقت داشته باشید که در اوراق درآمد ثابت ممکن است سود تغییر کند اما انتشار دهنده اوراق حداقل سودی را بعنوان تضمین مشخص و آن را پرداخت می‌کند، یعنی این سود مشخص و علی‌الحسابی که منتشرکننده آن را تضمین می‌کند باعث شده است تا ما به این اوراق،‌ لقد درآمد ثابت را بدهیم زیرا همواره مقدار مشخصی از سود به‌صورت ثابت در دوره زمانی مشخص به سرمایه‌گذاران پرداخت خواهد شد.

بیشتر بخوانید: بهترین صندوق درآمد ثابت؟

انواع اوراق درآمد ثابت

اوراق بدهی

اوراق بدهی دسته‌ای از اوراق با درآمد ثابت است که دولت و ارگان‌های دولتی با هدف جمع‌آوری سرمایه موردنیاز خود منتشر می‌کنند و خود به دو دسته اوراق مشارکت و اوراق قرضه تقسیم‌بندی می‌شوند.

اوراق قرضه یک نوع اوراق بهادار قابل معامله است که سود به‌همراه اصل سرمایه پس از سررسید به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود،‌ این اوراق، افراد دارنده خود را صاحب سهام نمی‌کند، بلکه منتشرکننده را موظف می‌کند تا سود مشخصی را در فواصل زمانی مشخص به سرمایه‌گذار (دارنده اوراق) پرداخت کند،‌معنای واژه قرضه در این اوراق بدان معنی است که شما به انتشار دهنده اوراق، میزان مشخصی پول را قرض داده‌اید که طرف مقابل باید اصل بعلاوه سود را در زمان مشخصی به شما پرداخت کند.

از مهم‌ترین اوراق قرضه موجود در ایران می‌توان به اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه شرکتی و اوراق قرضه شهرداری‌ها اشاره نمود که بسیاری از صندوق‌های درآمد ثابت سبد سهام خود را با همین اوراق‌ها تکمیل می‌کنند. اما در طرف مقابل نوع دیگری از اوراق بدهی وجود دارد که بدان اوراق مشارکت (Participation Papers) می‌گوییم.

دولت‌ها در تمامی کشورها برای تامین سرمایه موردنیاز ساخت و اجرای پروژه‌های بزرگ و زیرساختی اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌کنند، برپایه ماده ۲ قانون انتشار اوراق مشارکت مصوب سال ۱۳۷۶ مجلس شورای اسلامی:

اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی ج.ا.ا به قیمت اسمی مشخص برای مدت مین و برای تامین بخشی از منابع مالی موردنیاز طرح‌های عمرانی و غیره مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور،‌ توسط دولت، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی و غیره منتشر می‌شود.

ممکن این ابهام ایجاد شود که تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت در چیست؟ در اوراق مشارکت برعکس اوراق قرضه، تضمین پرداخت سود وجود دارد، این بدان معناست که دارنده این اوراق اطمینان دارد که سود مشخصی در بازه‌های زمانی معین از سمت منتشرکننده، دریافت خواهد کرد. از مهم‌ترین ویژگی‌های اوراق مشارکت می‌توان

• قابلیت معامله در بازاری به‌نام بازار ثانویه
• دارای معاف مالیاتی برای سرمایه‌گذاری
• تضمین پرداخت سود و اصل سرمایه
• مالکیت اوراق بدون حق رای در مجامع خواهد بود.

اشاره کرد. اوراق مشارکت خود به چهار دسته اوراق مشارکت ساده، اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام، اوراق مشارکت بانک مرکزی و اوراق مشارکت وزارت‌خانه‌ها و شرکت‌ّای دولتی تقسیم‌بندی می‌شوند.

گواهی سپرده

گواهی سپرده (Certificate Of Deposit) یک نوع از اوراق با درآمد ثابت است که منتشرکننده آنها بانک و به‌مانند اوراق مشارکت پرداخت سود به‌همراه اصل سرمایه تضمین شده می‌باشد، دوره زمانی این اوراق عموما بین یک تا پنج سال است و نرخ سود ثابت آن در گواهی سپرده مشخص شده است.

گواهی سپرده از میانه دهه ۶۰ میلادی در جهان معرفی شد و دارنده این اوراق حق انتقال به غیر را دارد زیرا صادر شدن این اوراق بی‌نام است اما هم‌اکنون به‌دلیل الکترونیکی شدن فرآیند صدور گواهی سپرده، این گواهی‌ها به‌نام افراد صادر می‌شوند و قابل انتقال نخواهند بود! مزایای گواهی‌های سپرده الکترونیکی این است که امکان سرقت آن وجود ندارد، نگرانی بابت نگهداری از آن ندارید و نقدشوندگی تمامی اوراق درآمد ثابت بسیار بالاست.

انواع صندوق درآمد ثابت

پس از بررسی انواع اوراق بهادار درآمد ثابت و دریافت انواع آن به‌سراغ تقسیم‌بندی انواع صندوق درآمد ثابت می‌رویم. تقسیم‌بندی صندوق درآمد ثابت براساس معیارهای مختلفی صورت می‌گیرد و حتی شما هم می‌توانید با ایجاد یک معیار دست به ایجاد یک تقسیم‌بندی جدید بزنید اما به‌طور نرمال در بازار ما براساس چند فاکتور اساسی صندوق درآمد ثابت را تقسیم‌بندی می‌کنیم.

• تقسیم‌بندی براساس کارکرد صندوق
• براساس ترکیب سبدسهام یا دارایی
• براساس تقسیم سود
• براساس نوع معاملات

انواع صندوق درآمد ثابت براساس کارکرد صندوق

۱- صندوق درآمد ثابت عادی
۲- صندوق درآمد ثابت مختص اوراق دولتی
۳- واحدهای عادی در صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی

صندوق درآمد ثابت عادی انواع مرسوم این صندوق‌هاست و بیشتر صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت از همین نوع هستند و باتوجه به تعاریف ذکر شده در بالا مورد خاصی در مورد این صندوق برای تشریح وجود ندارد. اما صندوق درآمد ثابت مختص اوراق دولتی همانطور که در نام آن ذکر شده باید برطبق قانون حداقل ۹۵ درصد دارایی خود را روی اوراق دولتی سرمایه‌گذاری کنند، اوراق دولتی مانند گواهی سپرده، سپرده بانکی، اسناد خزانه اسلامی و غیره می‌باشد. لازم به‌ذکر است که ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها به‌شدت پایین (نزدیک به صفر) است.

واحدهای عادی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی نیز یک نوع دیگر از صندوق درآمد ثابت است زیرا در صندوق اهرمی ما دو نوع واحدهای عادی و ممتاز را داریم که واحدهای عادی خود تشکیل یک نوع صندوق درآمد ثابت صدور-ابطالی را برای پوشش واحدهای ممتاز می‌دهند.

انواع صندوق درآمد ثابت براساس دارایی

صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت براساس ترکیب دارایی‌ها به دو دسته صندوق درآمد ثابت عادی و صندوق درآمد ثابت نوع دوم تقسیم‌بندی می‌شوند.

صندوق درآمد ثابت عادی برطبق قانون و اساسنامه باید ۸۵ درصد از دارایی‌های خود را روی اوراق بهادار با درآمد ثابت، گواهی و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری کنند، این صندوق می‌‌تواند تا حداکثر ۱۰ درصد از کل دارایی را در سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری و همین میزان را روی سهام،‌حق تقدم سهام و اوراق اختیار معامله مربوط به سهام، اختصاص دهد.

در صندوق درآمد ثابت نوع دوم می‌توان به‌صورت دلخواه تا ۵ درصد از کل دارایی‌های صندوق را به سهام اختصاص داد، در این نوع از صندوق درآمد ثابت ما تقسیم سود ماهانه نداریم و سود سرمایه‌گذاران از افزایش NAVواحدهای صندوق بدست می‌آید، یعنی افزایش قیمت واحدهای صندوق منجر به سود دارندگان می‌شود.

انواع صندوق درآمد ثابت براساس تقسیم سود

صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت از لحاظ تقسیم سود یا دارای تقسیم سود در بازه زمانی مشخصی هستند و یا نیستند،‌ صندوق درآمد ثابتی که دارای تقسیم سود است، سود مشخصی را به‌صورت ماهانه و یا سه‌ماهه به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کند اما اگر صندوق دارای تقسیم سود نباشد، افراد از فروش واحدهای صندوق سود کسب می‌کنند.

انواع صندوق درآمد ثابت براساس نوع معاملات

این نوع تقسیم‌بندی ابتدایی‌ترین تقسیم‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس است که به دو نوع قابل معامله (ETF) و صدور-ابطالی می‌رسیم. در صندور درآمد ثابت ETF شما واحدهای صندوق را از طریق هرسامانه معاملاتی می‌توانید معامله کنید اما در صندوق‌های صدور-ابطالی روش‌های معاملات شامل مراجعه حضوری، تلفنی و یا درخواست صدور و ابطال از سایت یا اپلیکیشن اختصاصی همان صندوق است.

سود صندوق درآمد ثابت چقدر است؟

از آنجایی که بخش عمده دارایی این صندوق‌ها روی اوراق درآمد ثابت است، پس میزان سود این صندوق‌‌ها تا حد زیادی به سود اوراق درآمد ثابت وابسته است و عملکرد مدیران در خریداری این اوراق نیز موثر خواهد بود، برای مثال ممکن است اوراق قرضه متفاوتی با سودهای متفاوت در یکسال منتشر شود و یا سود اوراق خزانه اسلامی ممکن است درحد بسیار کمی با یکدیگر متفاوت باشند.

اما به‌طور متوسط برحسب آمار درج شده در پایگاه‌های اطلاعاتی، صندوق‌های درآمد ثابت سود سالانه مابین ۲۵ تا ۳۲ درصد را بهمراه دارند و ممکن است در مدت زمان‌های کوچکتر مانند هفتگی و یا ماهانه نیز به سودهای بالاتر از حدمتوسط دست یابند اما درنهایت سود ۲۴۰ روزه یا سالانه یک صندوق ملاک خواهد بود. برای مثال صندوق درآمد ثابت رابین دارای بازده سالانه حدود ۳۲٪ روزشمار و بدون نرخ شکست است که شما می‌توانید با شرکت در طرح سرمایه‌گذاری رویش، خرید و فروش خودکار آن را تجربه کنید.

بیشتر بخوانید: سود به مانده، اعتبار روزانه و کلی مزایای دیگر در طرح رویش

مزایا و معایب صندوق درآمد ثابت

صحبت از مزایای صندوق سرمایه‌گذاری مانند صحبت از مزایای حضور در بورس بدون داشتن دانش تخصصی و تجربه است! زیرا در صندوق‌‌های درآمد ثابت افرادی سرمایه‌گذاری می‌کنند که تماما برای آنها مزایا باشد اما ما در این نوشتار به مهم‌ترین مزایا و معایب این صندوق اشاره می‌کنیم.

• ریسک سرمایه‌گذاری بسیار پایین
• نقدشوندگی بسیار بالا
• سرمایه‌گذاری با میزان دلخواهی از سرمایه
• سرمایه‌گذاری با پول کم
• حضور افراد حرفه‌ای در مدیریت صندوق

اما در مورد معایب این صندوق می‌توان تنها به مورد زیر اشاره کرد:

• سود کم در هنگام رشد بازار در قیاس با سایر صندوق‌ها

کارمزد خرید و فروش در صندوق درآمد ثابت چقدر است؟

خرید و فروش اوراق بهادار در بورس دارای کارمزد مشخصی برای هرکدام از انواع اوراق بهادار است،‌ در صندوق درآمد ثابت ETF افراد خرید و فروش مقدار ۰,۰۰۰۳۷۵ درصد از کل مبلغ خرید و یا فروش را بعنوان کارمزد می‌پردازند که از این میزان نصف (۰,۰۰۰۱۸۷۵) را خریدار و نصف دیگر را فروشنده پرداخت می‌‌کند.

اما در صندوق درآمد صدور-ابطالی میزان کارمزد خرید و فروش در امیدنامه آن درج شده که از لحاظ میزان عددی نزدیک به همین میزان است و برای خرید و فروش صندوق درآمد ثابت شما نگرانی از بابت میزان کارمزد نخواهید داشت، برای مثال در اکثر صندوق‌های درآمد ثابت صدور-ابطالی کارمزد صدور و ابطال حدود ۰,۰۲ درصد ارزش کل معامله است.

سوالات متداول

صندوق درآمد ثابت چیست؟
یک صندوق سرمایه‌گذاری است که عمده دارایی خود را روی انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می‌کند و سود ثابتی را برای سرمایه‌گذاران با کمترین ریسک به‌همراه دارد.

سود صندوق درآمد ثابت چقدر است؟
سود صندوق درآمد ثابت به عوامل زیادی بستگی دارد اما برطبق اطلاعات موجود عموم صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت در سال ۲۵ الی ۳۲ درصد سود به‌صورت روزشمار و بدون نرخ شکست بهمراه دارند.

ربسک صندوق درآمد ثابت چقدر است؟
سرمایه‌گذاری در صندوق درآمد ثابت در بین سایر صندوق‌‌‌ها ریسک کمتری را به‌دنبال دارد زیرا این صندوق، دارایی خود را اوراق درآمد ثابت مانند اوراق دولتی، گواهی سپرده و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنم و ریسک بسیار بسیار کمی را به‌همراه دارند.

بهترین زمان خرید صندوق درآمد ثابت چه زمانی است؟
زمان رکود بازار را بهترین زمان خرید صندوق درآمد ثابت می‌دانند چون ممکن است حتی سهام شرکت‌های بزرگ در زمان رکود بازار نتوانند به بازده این صندوق‌ها برسند.