مسیر آموزش بورس
چرا آموزش بورس و مفاهیم آن مهم است.
برای پاسخ به این سوال اساسی که چرا آموزش بورس اهمیت دارد باید ابتدا به این سوال پاسخ داد که چرا بورس و بازار سرمایه همیشه به عنوان یک محل مناسب برای سرمایه‌گذاری در کنار سایر بازارها مانند مانند دلار، مستغلات، مسکن و خودرو در ایران بوده است. انتخاب زمینه‌ی سرمایه‌گذاری به عوامل زیادی بستگی دارد و شاید مهم‌ترین آنها میزان بازدهی باشد، زیرا وجود بازدهی مناسب که بتواند ارزش سرمایه را در قیاس با تورم حفظ کند، مهم‌ترین دغدغه سرمایه‌گذاران است، علاوه بر بازدهی خوب، امنیت در سرمایه‌گذاری، میزان ریسک تحمیلی، قدرت نقدشوندگی از عوامل مهم این پرسش اساسی است که در چه زمینه‌ای سرمایه‌گذاری کنیم؟
براساس آمار منتشر شده توسط منابع رسمی چون سازمان بورس و اوراق بهادار و بانک مرکزی، شاخص بورس در قیاس با سایر زمینه‌های سرمایه‌گذاری چون طلا، مسکن، دلار و بانک رشد بسیار بیشتری (حداقل ۲ برابری) داشته است و برهمین اساس است که ورود با دانش سرمایه‌گذاری به‌منظور کسب بازده بیشتر و کاهش ریسک‌های موجود دارای اهمیت فراوانی است.
دریافت کد بورسی
ابتدایی‌ترین گام برای حضور در بازار مالی، داشتن کد بورسی است، البته باید دقت نمایید که ما در بازار سرمایه ۴ بازار متفاوت شامل بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی داریم که برای حضور در بورس اوراق و فرابورس مشترکا نیاز به کد بورسی اوراق است و ما در این نوشتارها هرزمان که صحبت از واژه کدبورسی نماییم یعنی کد بورسی اوراق و هر زمان از واژه بورس صحبت کردیم یعنی بورس اوراق بهادار. شما می‌توانید هم‌اکنون تنها در ۳ مرحله و با طی کردن زمانی کمتر از ۱ دقیقه (به شرط داشتن حساب سجام) کد بورسی خود را دریافت و از خدمات سرینو بهره‌مند شوید.
بیشتر بخوانید: سامانه سجام چیست؟ راهنمای کامل
بورس برای کشور و افراد چه مزایایی دارد؟
بورس (اوراق بهادار) باتوجه به اینکه دارای تاثیرات بسیار بزرگی در سطح اقتصاد کلان است را می‌توانیم در چند زمینه مورد بررسی قرارده
مزایای بورس اوراق از دیدگاه سرمایه‌گذاران
- حفظ ارزش سرمایه در مقابل تورم
- کسب درآمد بدون نیاز به سرمایه اولیه مشخص
- امنیت در سرمایه‌گذاری و شفافیت
- کسب بازدهی بالاتر نسبت به سایر بازارها در زمان بلند
- حمایت قانون‌گذار از سرمایه‌گذاران بازار بورس
- تاثیر مشارکت سرمایه‌گذاران بر نحوه اداره و مدیریت سازمان‌های کلان
مزایای بورس از دیدگاه سرمایه‌پذیران (شرکتهای حاضر در بورس)
- تامین مالی سریع و افزایش انباشت سرمایه شرکتها
- حضور در بورس باعث افزایش اعتماد اجتماعی می‌شود.
- کاهش بسیار شدید هزینه تبلیغات و آگهی از برند
- برخورداری از معافیت مالیاتی و حمایت قانونی
مزایای بورس از دیدگاه اقتصادی
- افزایش رشد ناخالص ملی، افزایش اشتغال و کمک به ایجاد ثبات اقتصادی
- ایجاد یک مدل کنترلی برای نظارت بر حجم نقدینگی و تورم از طریق نشر سهام و انواع اوراق‌ها
- جمع‌آوری سرمایه‌های کوچک و تجمیع و تبدیل آنها به سرمایه‌های کلان موردنیاز شرکتها و سازمان‌ها
- ایجاد یک بازار شفاف برای حضور سرمایه‌گذاران بزرگ خارجی
- کاهش تاثیر دولت و گام برداشتن به‌سمت خصوصی‌سازی برطبق اصل ۴۴ قانون اساسی
ارکان بازار بورس در ایران
شورای عالی بورس و اوراق بهادار
بازار بورس در بسیاری از کشورها تحت نظارت و کنترل مستقیم دولت یا حکومت است و ما در ایران نیز برای بازار بورس نیز ارکان مختلفی داریم که در راس آن شورای عالی بورس و اوراق بهادار قرار دارد. این شورا که متشکل از وزیر اقتصاد، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، وزیر صمت، رییس کل بانک مرکزی، ریاست اتاق بازرگانی، صنایع معادن و کشاورزی، رییس اتاق تعاون ایران، دادستان کل کشور یا معاون وی، یک نماینده از طرف کانون‌ها (کانون نهادهای سرمایه‌گذاری و کانون کارگزارن بورس اوراق بهادار) و ۳ فرد که دارای سابقه بسیار درخشان مالی هستند (پیشنهاد توسط وزیر اقتصاد و پذیرش توسط هیئت وزیران)، است در سال ۱۳۸۴ برطبق قانون بازار اوراق بهادار کشور، آغاز به‌کار کرد. از مهم‌ترین وظایف این شورا برطبق قانون می‌توان:
- نظارت مستقیم به فعالیت سازمان بورس اوراق بهادار و نظارت به شکایات از این سازمان
- تعیین سیاستهای کلی بازار اوراق بهادار منطبق بر سیاستهای کلی نظام و قوانین
- ایجاد فرآیندهای لازم برای توسعه بورس اوراق و نظارت بر حسن اجرای قوانین در حیطه بازار اوراق بهادار
- صدور، تعلطق و لغو مجوزهای بورس‌ها، شرکتهای سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار، شرکت تسویه وجوه و شرکتهای تامین سرمایه
- ایجاد کارگروه‌های فنی برای پژوهش به‌منظور تصویب قوانین و یا ابزارهای نوین مالی
سازمان بورس و اوراق بهادار
دیگر نهاد نظارتی و قانونی در بورس، سازمان بورس و اوراق بهادار است که به‌دلیل داشتن شخصیت حقوقی و مالی مستقل از دولت، یک نهاد عمومی غیردولتی محسوب می‌شود و با کسب کارمزد مشخص از معاملات و دریافت مبلغی از شرکتها بابت پذیرش آنها در بورس، اداره می‌شود. ماموریت این سازمان که یک نهاد ناظر برای بورس است را می‌توان:
- تلاش برای ارتقاء جایگاه بورس ایران در منطقه و دنیا
- ارتقاء سواد مالی و فرهنگ سرمایه‌گذاری
- ایجاد قوانین، زیرساخت و فرآیندهای لازم برای کنترل بازار
- پژوهش و توسعه مدل سرمایه‌گذاری در بورس
در موارد بالا خلاصه کرد.
اعضای این سازمان که شامل ۵ عضو هستند را از میان افرادی که دارای حسن سابقه در زمینه‌ی مالی هستند به پیشنهاد رییس شورای عالی بورس و اوراق بهادار و با تصویب شورا انتخاب میکنند، لازم‌به‌ذکر است که تمامی این افراد نباید دارای شغل در بخش دولتی باشند.
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه یک بازوی زیرساختی وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار است که جهت انجام امور مربوط به پیش از فرآیند معاملات و پس از آن (برای بازارهای اوراق، کالا و بازارهای خارج از بورس) تشکیل شده است. این سازمان وظیفه نگهداری، ثبت و انتقال مالکیت اوراق بهادار و هم‌چنین تسویه وجوه را برعهده دارد.
شرکت مدیریت فناوری بورس تهران
این شرکت بعنوان یک نهاد زیرساختی وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار وظیفه ارایه خدمات به‌منظور انجام فرآیند معاملات الکترونیکی را انجام می‌دهد، هم‌چنین این شرکت نقش تولید و توسعه ابزارهای مالی، سیستم مدیریت معاملات، محاسبه دقیق شاخص‌های مختلف در بازار و انتشار لحظه‌ای آن را برعهده دارد.
شرکت توسعه مدیریت و آموزش بورس
شرکت توسعه مدیریت و آموزش بورس همانطور که از نام آن مشخص است، وظیفه ارائه خدمات مدیریت به ارکان مختلف بازار را دارد و درکنار این خدمت در زمینه فرهنگ‌سازی و آموزش بورس نیز فعالیتهایی را انجام می‌دهد. لازم به‌ذکر است نام این شرکت تا سال ۱۴۰۰ شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس بوده است.
بورس‌های فعال در ایران
شرکت بورس اوراق بهادار تهران
شرکت بورس اوراق بهادار تهران یک شرکت سهامی عام (تاسیس در سال ۱۳۸۵) است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران قانونی مورد معامله قرار می‌گیرد، این شرکت به‌دنبال ایجاد یک بازار شفاف، رقابتی و کاربردی است که بتواند با ارائه ابزارهای نوین، متنوع و دسترس‌پذیر برای ذینفعان بازار ارزش‌آفرینی کند.
- مشخص کردن وظایف اعضا و نظارت بر حسن اجرای آن
- پذیرش شرکتهای متقاضی در بورس
- اداره شرکت بورس اوراق بهادار تهران
- نظارت بر معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده.
- تهیه و انتشار اطلاعات موردنیاز
- تدوین قوانین برای اعضای فعال در بورس
شرکت فرابورس ایران
شرکت فرابورس ایران با هدف انجام نقشی در بازار خارج از بورس تشکیل شده است تا بتواند با ایجاد یک فرآیند مشابه با بورس اما ساده‌تر، بخشی از بازار سرمایه را که شرایط ورود به بورس را ندارند، هدایت و سازماندهی کند. بازارها و تابلوهای معاملاتی در فرابورس ایران شامل موارد زیر هستند.
- بازار اول، دوم، سوم و پایه ( پایه زرد، نارنجی و قرمز)
- بازار شرکتهای کوچک و متوسط
- بازار ابزارهای نوین مالی و بازار مشتقات شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)، صندوق‌های زمین و ساختمان، صندوق‌های جسورانه (VC)، اسناد خزانه اسلامی، اوراق تسهیلات مسکن (تسه)، اوراق تامین مالی استاندارد و اوراق تامین مالی واجد شرایط خاص و تامین مالی جمعی
شرکت بورس کالای ایران
بورس کالای ایران از سال ۱۳۸۶ با هدف تمرکز روی انواع محصولات کشاورزی، محصولات صنعتی و معدنی، فرآوردهای پتروشیمی و نفت در چهارچوب ارائه معاملات نقد، سلف، سلف استاندارد، نسیه و معاملات مشتقه مانند قراردادهای آتی در سال ۱۳۸۶ آغاز به‌کار کرد. در بورس کالای ایران بازارهای مختلفی چون بازار فیزیکی، بازار اختیار معامله، بازار صندوق‌های کالایی، بازار گواهی سپرده کالایی (زعفران، پسته، برنج،کشمش و شمش طلا)، بازار آتی و بازار سلف استاندارد وجود دارد.
شرکت بورس انرژی ایران
بورس انرژی ایران یک شرکت سهامی عام است که بستری برای معاملات در حوزه حامل‌های انرژی (نفت، گاز، برق و غیره) و اوراق بهادار مبتنی بر آن است. این شرکت دارای ۴ بازار فیزیکی، فرعی،مشتقه و سایر اوراق بهادار است. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و سایر حامل‌های انرژی، بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد اختیار معامله و قرارداد آتی و بازار سایر اوراق بهادار قابل معامله شامل اوراق گواهی ظرفیت و گواهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله می‌باشد. لازم به‌ذکر است که تمامی تابلوها دارای دو رینگ داخلی و بین‌المللی هستند.
نهادهای ارائه خدمات در بورس
شرکتهای کارگزاری
کارگزاری‌ها یک نهاد واسط میان سرمایه‌گذاران و بورس هستند که از طرف مشتریان اقدام به معامله اوراق بهادار میکنند، این شرکتها که تماما اشخاص حقوقی هستند برای دریافت مجوز باید فرآیندهای نظارتی دقیقی را طی کنند، عمده خدمات قابل ارائه در کارگزاری‌ها شامل خرید و فروش انواع اوراق بهادار، بازارگردانی، خدمات در قالب مشاوره سرمایه‌گذاری، تعهد پذیره‌نویسی است و شما می‌توانید آخرین لیست کارگزاری‌های مجاز به فعالیت را از وب سایت کدال مشاهده کنید.
شرکتهای سبدگردانی
شرکتهای سبدگردانی یکی از شرکتهای بسیار مهم در بازار بورس ایران هستند که یکی از وظایف آن معاملات اوراق بهادار برای سرمایه‌گذران است، در اینجا منظور از سرمایه‌گذاران، افرادی هستند که با شرکت سبدگردان یک قرارداد سبدگردانی منعقد کرده‌اند و مدیریت سبدسهام خود را به دست متخصصان شرکت سبدگردانی سپرده‌اند. لازم به‌ذکر است که تمامی تغییرات انجام شده در سبدسهام فرد توسط خود فرد قابل پیگیری و مشاهده است. این شرکتهای در قبال ارائه خدمات خود اقدام به دریافت کارمزد که شامل کارمزد ثابت و متغیر است، میکنند.
شرکتهای تامین سرمایه
این نوع شرکتها وظیفه تامین مالی شرکتها، مشاوره سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی‌ها را برعهده دارند و در حقیقت یک واسط میان سرمایه‌گذاران و ناشران اوراق بهادار فعالیت میکنند. علاوه بر تامین مالی شرکتها، این شرکت می‌تواند درصورت کسب مجوز مربوطه خدمات مربوط به بازارگردانی، مشاور سرمایه‌گذاری، سبدگردانی و پذیره‌نویسی را نیز انجام دهند.
شرکتهای بازارگردانی
بازارگردان‌ها با هدف ایجاد بازاری با ثبات و بدور از هیجانات کاذب و جهش‌های ناگهانی قیمت در بازار بورس ایران فعالیت میکنند، این شرکتها با ایجاد به‌موقع معاملات در اوراق بهادار، از ایجاد صف‌های طولانی خرید و فروش مقابله میکنند و هدف آنها ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری
هدف صندوق سرمایه‌گذاری تجمیع سرمایه‌های خرد و کلان سرمایه‌گذاران و سرمایه‌گذاری آنها در ترکیب‌های متنوع براساس امیدنامه خود است، درحقیقت صندوق سرمایه‌گذاری به‌مانند سبدگردان نیز یک روش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس است که افراد می‌توانند بدون داشتن تخصص و زمان کافی، از بازار کسب سود کنند، از مهم‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)، صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، صندوق سهامی، صندوق طلا نام برد.
شرکتهای مشاور سرمایه‌گذاری
این نوع شرکتها تمرکز خود را مشاوره دادن به مشتریان حقیقی و حقوقی خود در حیطه خرید انواع اوراق بهادار، پیشبینی قیمت اوراق بهادار در آینده، پیشبینی روند قیمت، تحلیل نسبت عرضه به تقاضا، گذاشته‌اند.
شرکتهای پردازش اطلاعات مالی
این نوع شرکتها که به نسبت سایر شرکتهای فعال در بازار سرمایه، شرکتهای نوپاتری در ایران محسوب می‌شوند، اطلاعات مالی موردنیاز دیگر شرکتها را جهت تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری را تهیه و پردازش میکنند و در نهایت آنها را در اختیار خواهان این اطلاعات قرار می‌دهند.
شرکتهای سرمایه‌گذاری
شرکتهای سرمایه‌گذاری فرآیندی شبیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارند اما آزادی عمل بیشتری را کسب کرده‌اند، این شرکتها سرمایه کسب شده از طریق فروش اوراق بهادار خود را روی سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و امثالهم
سایت‌های پربازدید بورسی
وب‌سایت Tsetmc.com (مدیریت فناوری بورس تهران)
وب سایت tsetmc.com (شرکت فناوری بورس تهران)وب‌سایت معروف Tsetmc که یکی از کلمات پرکاربرد در میان جهان واژگانی فعالین بازار سرمایه است به ارائه اطلاعات متنوع و مهم نمادها و شاخص‌ها می‌پردازد، علاوه بر بورس اوراق، این پایگاه شامل اطلاعاتی از فرابورس، کدال و بورس انرژی نیز هست. عموم فعالین بازار سرمایه از این وب‌سایت برای کسب اطلاعات در مورد نمادها، استفاده میکنند.
وب‌سایت کدال (Codal.ir)
سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران بازار یا کدال، یکی از وب‌سایت‌های مهم و پربازدید در بازار است که تمامی شرکتهای حاضر در بورس و فرابورس باید گزارش‌های مصوب خود را در این سامانه منتشر نمایند. از عمده گزارش‌های منتشر شده در این سایت می‌توان به صورتهای دوره‌ای مالی، اطلاعیه‌های تقسیم سود، آگهی‌های افزایش سرمایه اشاره کرد.
وب‌سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار (Csdiran.ir)
ثبت، انتقال و نگهداری اوراق بهادار و هم‌چنین تسویه معاملات از مهم‌ترین فعالیتهایی است که شما می‌توانید برای پیگیری آنها از این وب‌سایت استفاده کنید. هم‌چنین سامانه معروف ذینفعان بازار یا ddn نیز یکی از سامانه‌های زیرمجموعه این شرکت است که افراد می‌توانند تمامی فعالیت‌های کدبورسی و کد سبدگردانی یا PRX خود را در این سامانه بررسی و مشاهده نمایند.
وب‌سایت شرکت بورس اوراق بهادار تهران (Tse.ir)
وب‌سایت شرکت بورس اوراق بهادار تهران، اطلاعات کلی از بازار بورس مانند قوانین و مقررات بازار، اطلاعیه‌های مختلف هریک از نمادهای بورسی، انواع مدارک موردنیاز برای معاملات خاص را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
وب‌سایت شرکت فرابورس ایران (Ifb.ir)
در وب‌سایت شرکت فرابورس ایران می‌توان اطلاعات مربوط به بازارهای اول تا سوم و بازار پایه و سایر بازارها را مشاهده کرد، قوانین و اطلاعات مربوط به این بازارها، ارائه لیست شرکتهای مجاز به فعالیت در زمینه تامین مالی جمعی، اطلاعیه‌های نمادهای فرابورسی
وب‌سایت شرکت بورس کالای ایران (Ime.co.ir)
بورس کالای ایران همانطور که پیش‌تر بیان شده یکی از بورس‌های تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است که خود شامل چندین بازار شامل بازار فیزیکی، بازار آتی و اختیار معامله و غیره تشکیل شده است که شما می‌توانید برای مشاهده انواع اطلاعات به این پایگاه مراجعه کنید.
وب‌سایت شرکت بورس انرژی ایران (Iranex.ir)
بورس انرژی که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند بازار ارائه و عرضه حامل‌های انرژی چون نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی و محصولات پتروشیمی است که تمامی اطلاعات موردنیاز مشتریان را در پایگاه اینترنتی خود درج می‌کند.
پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (Sena.ir)
ارائه آخرین اخبار و اطلاعات مربوط به شرکتها و بازار سرمایه و ارائه اطلاعات اقتصادی در پایگاه خبری بازار سرمایه ایران
کانون‌های بازار سرمایه
کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار (Seba.ir)
در اجرای بند ۵ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۴، در سال ۱۳۸۶ کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار به‌عنوان یک نهاد غیردولتی، غیرتجاری و غیرانتفاعی با هدف ارائه خدمت به کارگزاری‌ها، فعالیت خود را شروع کرد. برطبق قانون تمامی کارگزاران رسمی موظف به عضویت و رعایت مقررات این کانون هستند.
کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران (iiia.ir)
کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران یک NGO یا یک نهاد خودانتظام است که در راستای اجرای ماده ۵۳ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۴ و برمبنای دستور‌العمل تشکیل و ثبت کانون‌های فعال در بازار اوراق بهادار تشکیل گردیده است، از مهم‌ترین اعضای کانون می‌توان به شرکتها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری (صندوق بازنشستگی کشور)، شرکتهای تامین سرمایه و شرکتهای هلدینگ می‌توان اشاره کرد.
آموزش بورس: روش‌های سرمایه‌گذاری در بازار
در ابتدایی‌ترین تقسیم‌بندی انواع روش‌های سرمایه‌گذاری، ما سرمایه‌گذاری در بورس را به ۲ نوع سرمایه‌گذاری مستقیم و سرمایه‌گذاری غیرمستقیم تقسیم‌بندی می‌کنیم.
سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس
سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس بدین معناست که فرد با گذراندن آموزش بورس و سایر پیش‌نیازهای بازار، خود به‌صورت مستقیم اقدام به خرید و فروش انواع اوراق بهادار می‌کند، در این شیوه فرد باید دارای استراتژی مناسب در خرید و فروش باشد.
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس به این معناست که افراد برای حضور در بورس، سرمایه‌ی خود را به دست نهادهای قانونی مانند صندوق سرمایه‌گذاری و یا سبدگردان‌ها بسپارند تا آنها با داشتن تخصص و تجربه لازم، برای افراد سود متناسب با بازار را بدست آوردند. این روش برای افرادی‌ست که فرصت کافی برای دیدن آموزش بورس و مفاهیم مربوطه را ندارند.
آموزش بورس: انواع ریسک در سرمایه‌گذاری
حضور در هر بازاری که هدف کسب سود باشد، مفهومی به‌نام ریسک نیز در کنار سود وجود دارد، ریسک در تعریف به‌معنای عدم تحقق پیش‌بینی‌ست و افراد حرفه‌ای بازار سعی میکنند با دقیق‌تر کردن تحلیل با استفاده از داده‌های واقعی، سعی در کاهش میزان ریسک پیشبینی خود دارند. یکی از عواملی که در کاهش میزان ریسک و بالا بردن احتمال موفقیت تاثیر بسزایی دارد، آموزش بورس و کسب تجربه در بازار است.
ریسک سیستماتیک
ریسک سیستماتیک به‌معنای ریسکی است که دامنه اثر آن کل بازار است نه یک صنعت خاص یا شرکت خاص، نام‌های دیگر این ریسک، ریسک غیرقابل حذف یا ریسک بازار است. نکته بسیار مهم در مورد این ریسک غیرقابل پیشبینی بودن این ریسک است که به هیچ‌وجه هم نمی‌توان از آن در تحلیل‌ها اجتناب کرد.
از جمله ریسک‌های سیستماتیک می‌توان به تغییر سیاستهای کلان اقتصادی، نرخ تورم، تحریم‌ها و شرایط ویژه کشور، شرایط بحرانی مانند بلایای طبیعی و جنگ نام برد که می‌توانند به راحتی بازار را تحت تاثیر خود قرار دهند.
ریسک غیرسیستماتیک
نوع دیگری از ریسک، ریسک غیرسیستماتیک است که برعکس ریسک سیستماتیک، دامنه اثر آن منحصرا مربوط به یک شرکت یا یک صنعت خاص است که افراد در آن سرمایه‌گذاری میکنند، برای مثال شما در صنعت شرکتهای دارویی سرمایه‌گذاری کردید و به‌دلیل یکسری مسایل مواد اولیه این شرکتها در اثر برخی موارد افزایش ناگهانی می‌یابند و باعث می‌شود تا این شرکتها با افت تولید و ایجاد حاشیه‌‌های خبری مواجه شوند که تاثیر مستقیم روی قیمت سهام آنها دارد. انواع دیگری که باعث ایجاد ریسک غیرسیستماتیک می‌شوند شامل تغییر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها (که در سال ۱۴۰۳ باعث افت ناگهانی قیمت‌ها شد)، تغییر نرخ سوخت شرکتهای سیمان است.
آموزش بورس: انواع روش‌های تحلیل بازار سرمایه
بازار بورس بر مبنای عرضه و تقاضا شکل گرفته است و تمامی این تحلیل‌ها قصد دارند تا به درک روشنی از وضعیت عرضه و تقاضا در آینده برسند، برخی از تحلیل‌ها با اتکا بر گذشته قصد دارند تا به پیشبینی آینده برسند. از حیث انواع تحلیل‌های موجود در بازار سرمایه ما با دو رویکرد تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی روبرو هستیم که در ادامه به تشریح هرکدام می‌پرازیم.
تحلیل بنیادی
تحلیل بنیادی از لحاظ پیچیدگی به‌عقیده بسیاری از کارشناسان پیچیده‌تر از تحلیل تکنیکال که متکی بر ارائه یک مدل ریاضی برای پیشبینی آینده است می‌باشد. در این نوع تحلیل که متکی بر تحلیل تمام گزارش‌های یک شرکت است، ما با یک دیدگاه بلندمدت روبر هستیم و عموم افرادی که تبحری در تجزیه و تحلیل بنیادی دارند، عموما سرمایه‌گذارانی با دید بلندمدت هستند.
در تحلیل بنیادی دو رویکرد اساسی وجود دارد، رویکرد بالا به پایین و رویکرد پایین به بالا، در رویکرد بالا به پایین هدف رسیدن از کل به جزء است و در ابتدا شرایط کلان اقتصادی مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس با کمتر شدن دامنه وسعت تحلیل، به بررسی شرکتها پرداخته می‌شود. ناگفته نماند پس از بررسی شرایط اقتصاد کلان، به بررسی صنایع و یافتن فرصت مناسب سرمایه‌گذاری و سپس یافتن مطلوب‌ترین گزینه در میان این صنعت، می‌پردازیم.
در رویکرد پایین بالا ما دقیقا رفتاری مخالف رویکرد بالا به پایین داریم و از بررسی شرکتها به بررسی صنایع و سپس شاخص‌های کلان اقتصاد می‌رسیم، هدف تحلیل بنیادی برخلاف تحلیل تکنیکال یافتن میزان ارزش و ایمنی سرمایه‌های موجود در بازار مالی است که در نهایت با یافتن ارزش واقعی، تحلیل‌گر می‌تواند تصمیمات درستی در رابطه با نحوه و میزان سرمایه‌گذاری خود بگیرد.
مفاهیم تحلیل بنیادی
صورت مالی
گزارش‌هایی که جزئیات دقیق اطلاعات مالی یک شرکت را نشان می‌دهند را صورت مالی می‌گویند، صورت مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد و برخی گزارش‌های دیگر است.
نسبتهای مالی
هدف نسبتهای مالی که تز تجزیه و تحلیل صورتهای مالی بدست می‌آید، ارائه یک درک جامع و صحیح از عملکرد مالی شرکت‌هاست که دارای چهارگونه است:
- نسبتهای نقدینگی
نسبتهای نقدینگی در نسبتهای مالی با هدف دست‌یابی به یک ارزیابی صحیح از توانایی مالی شرکت در تحقق اهداف و تعهدات مالی و بازپرداخت بدهی‌های کوتاه مدت، استفاده می‌شود، از جمله نسبتهای نقدینگی می‌توان به نسبت آنی، نسبت وجه‌نقد و نسبت جاری اشاره کرد. - نسبتهای فعالیت
میزان استفاده موثر شرکتها از منابع خود را با نسبتی به نام نسبت فعالیت می‌سنجند و این نسبت بازدهی عملیاتی شرکت را ارزیابی می‌کند. از جمله نسبت‌هایی که در این گروه قرار می‌گیرند شامل دوره گردش موجودی کالا، نسبت گردش دارایی، دوره پرداخت بدهی‌ها و دوره وصول مطالبات می‌باشند. - نسبتهای اهرمی
این نسبت ریسک سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان در بلندمدت به یک شرکت یا واحد تجاری را نشان می‌دهد و علاوه بر این ارائه اطلاعات ارزنده درباره توان بازپرداخت بدهی‌های شرکت در سررسیدشان را، از جمله نتایج نسبتهای اهرمی است. نسبت اهرمی را نسبت بدهی هم نام‌گذاری کرده‌اند و نسبت مالکانه و نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه از جمله نسبت‌هایی هستند که در این گروه جای می‌گیرند. - نسبتهای سودآوری
در نسبتهای سودآوری هدف ارائه یک وضعیت شفاف از عملکرد شرکت و مدیریت آن نسبت به دسیابی اهداف از پیش تعیین شده برای حداکثر کردن سود سرمایه‌گذاران، می‌باشد. از جمله نسبت‌هایی که در این گروه قرار می‌گیرد حاشیه سود خالص، حاشیه سود عملیاتی، بازده حقوق صاحبان سهام و بازده دارایی‌ها می‌باشند.
مدل‌های ارزش‌گذاری دارایی و یا شرکت
ارزش‌گذاری یک دارایی و یا یک شرکت از مهم‌ترین اهداف تحلیل بنیادی است و این تحلیل باید موفق به ارائه یک مدل دقیق از نحوه ارزش‌گذاری و میزان دقت آن، بشود. درحالت کلی ما با دو رویکرد در ارزش‌گذاری سهام روبرو هستیم.
ارزش‌گذاری نسبی (روش ضرایب قیمت)
ضریب قیمت به فروش (P/S)
ضریب قیمت به سود هر سهم (P/E)
ضریب قیمت به ارزش دفتری (P/BV)
ارزش‌گذاری فعلی
درآمد باقی‌ماند (RI)
جریان نقدی آزاد شرکت (FCFF)
جریان نقدی آزاد صاحبان سهام (FCFE)
تنزیل سود نقدی (DDM)
منابع مورد استفاده در تحلیل بنیادی چیست؟
کدال
همانطور که در قسمت‌های بالاتر توضیح دادیم، وب‌سایت کدال تمامی اطلاعات موردنیاز برای تحلیل بنیادی از جمله صورتهای مالی شرکتها را ارائه می‌دهد.
انیگما
انیگما، محصولی از شرکت پردازش اطلاعات مالی آریتا است که در چندسال اخیر با ارائه مدل‌های بسیار دقیق و جذاب در تحلیل بنیادی توانسته نگاه بسیاری از تحلیل‌گیران و شرکتهای فعال در حوزه بازار مالی را به‌خود جذب کند.
تابلوخوانی
تابلوخوانی را «به دانش تجزیه و تحلیل و بررسی معاملات یک سهم» می‌گویند. این تخصص به افراد کمک می‌کند تا درک صحیحی از رفتار سرمایه‌گذاران داشته باشند و بتوانند رفتار آنها را در آینده پیشبینی کنند.
تحلیل تکنیکال
معروف‌ترین تحلیل در میان بازارهای مالی تحلیل تکنکیال است که با تجزیه و تحلیل اعداد و نمودارها سروکار دارد، این تحلیل یک روش برای تجزیه و تحلیل و پیشبینی قیمت آینده باتوجه به داده‌های گذشته آن است، برای مثال باتوجه به نمودار قیمت در گذشته، قصد پیشبینی قیمت در آینده را دارد. تحلیل تکنیکال دارای اصول بسیار ساده و شفافی است که به آنها اشاره می‌کنیم.
۱- تاریخ تکرار می‌شود.
۲- همه‌چیز در قیمت لحاظ می‌شود
۳- هدف تکنیکالیست (تحلیل‌گر تکنیکال) ارائه مدل رفتاری قیمت سهم در آینده است.
انواع گراف‌ها در تحلیل تکنیکال
از آنجایی که نمودارها تنها برای ارائه یک مدل بصری از اعداد، استوار است، تحلیل تکنیکال نیز برپایه تحلیل انواع مختلقی از نمودار است که انواع را می‌توان شامل موارد زیر دانست.
۱- نمودار خطی
۲- نمودار میله‌ای
۳- نمودار شمعی (کندل استیک)
۴- نمودار هیکن آشی
۵- نمودار هالوچارت (توخالی)
نمودار خطی
ساده‌ترین نمودار در تحلیل تکنیکال نمودار خطی است که از اتصال نقاط بدست می‌آید، در نمودار قیمت نقاط قیمت پایانی و در نمودار حجم، نقاط میزان حجم معامله شده می‌باشد.
نمودار میله‌ای
در نمودار میله‌ای قیمت در هر تایم‌فریم (بازه زمانی قیمت‌ها) با یک خط عمودی نشان داده می‌شود که پایین‌ترین نقطه، پایین‌ترین قیمت و بالاترین نقطه در نمودار میله‌ای بیشترین قیمت در آن بازه زمانی است. قیمت بازشدن سهم با یک خط کوتاه در سمت چپ و قیمت بسته شدن با یک خط کوتاه در سمت راست خط عمودی مشخص می‌شود. میله‌ها باتوجه به اینکه قیمت بسته شدن بیشتر و یا کمتر از قیمت باز شدن است به‌رنگ سبز و قرمز درمی‌آیند.
نمودار کندل استیک (شمعی)
نمودار کندل‌استیک که منشائی ژاپنی دارد چیز بیشتری نسبت به نمودار میله‌ای ارائه نمی‌کند و شامل قیمت باز و بسته شدن و کمینه و بیشینه قیمت در بازه زمانی مشخص است. درصورتی که قیمت بسته شدن بیشتر از قیمت باز شدن باشد رنگ کندل سبز و در صورتی که قیمت بسته شدن کمتر از قیمت باز شدن باشد رنگ آن قرمز خواهد بود.
نمودار هیکن آشی
نمودار هیکن آشی مبنای محاسبات خود را قیمت میانگین قرارداده است و هدف آن کاهش دادن نوسانات کاذب قیمتی است که باعث می‌شود تصویر دقیق‌تری از روند قیمتی ارائه دهد. رنگ سبز کندل‌ها برای روند صعودی و رنگ قرمز برای روند نزولی است. نحوه محاسبه قیمت‌های ۴ گانه باز، بسته، بیشترین و کمترین به‌شرح زیر است:
نمودار هیکن آشی محاسبات خود را براساس قیمت‌های میانگین انجام می‌دهد که در بالا نحوه محاسبه آنها را نوشتیم، اما در نمودار کندل استیک ما با قیمت‌های واقعی ۴گانه روبرو هستیم، نمودار کندل‌استیک نوسانات را نمایش می‌دهد و این موردی‌ست که در نمودار هیکن‌آشی تا حدی از آن جلوگیری کرده است تا روند‌های صعودی و نزولی را به‌صورت دقیق به نمایش بگذارد.
